آیا می‌دانستید افرادی که از شنیدن جواب «نه» خوششان نمی آید و تحمل شنیدن این کلمه را ندارند، عزت نفس پایینی دارند. آنها دوست دارند در تمام موقعیت‌ها پاسخ مثبت از سوی دیگران دریافت کنند. اما دلیل این رفتار آنها چیست؟
در پاسخ به این پرسش باید عنوان کرد؛ وقتی فرد جواب «نه» را می شنوند با خود فکر می کنند برای دیگران بی ارزش یا کم اهمیت است که به وی چنین پاسخی داده اند. فکر می کنند با شنیدن جواب «نه» ضایع، خرد و کوچک شده و دیگر بعد از آن دنیا برای وی به آخر رسیده است.
بنابراین در بسیاری از مواقع از انجام کاری یا درخواستی که دارد، منصرف می شوند. فقط به این دلیل که امکان دارد درخواستش رد شود. از نظر اینگونه نه تنها عزت نفسش را پایین آورده بلکه خیلی از فرصت های زندگی را هم از دست می دهد.
بنابراین چنین افرادی با شنیدن پاسخ منفی از طرف دیگران خودشان را دوست داشتنی، نمی‌بینند. به هنگام صحبت با خود می‌گویند: «ببین من درست می گفتم که هیچ شخصی تو را دوست ندارد»، «تو حتی توانایی «بله» گرفتن از کسی را هم نداشتی»،«من می‌دانستم تو هیچ وقت نمی‌توانی در آن اداره یا سازمان مشغول به کار شوی». به این ترتیب چنین اشخاصی مدام با این خودگویه ها، خود موجب خدشه دار شدن عزت نفسشان می شوند.
شاید جالب باشد بدانید که من هم یکی از همین افرادی بودم که از «نه» شنیدن فراری هستند. به عبارتی من نیز ظرفیت «نه» شنیدن را نداشتم. گاهی که جواب «نه» می شنیدم به خودم می‌گفتم: «دیگر از کسی نمی توانم درخواست کمک کنم و هرگز دیگر پایم را هم آنجا نمی‌گذارم چون اگر دفعه بعد بروم و جواب «نه» بشنوم آن موقع دیگر تحملش را نخواهم داشت.»
به این ترتیب باور داشتم که حتماً همه باید به من بله بگویند و من را تأیید کنند. اصلاً به ذهنم نمی رسید که اگر کسی به تو جواب «نه» داد، شاید در آن لحظه حالش خوب نبوده است یا اولویتش تو نبوده ای و اینکه وی حق انتخاب دارد و اگر به تو هر جوابی بدهد، دلیل بر بی ارزشی یا ارزشمندی تو نیست. قرار نیست با «نه» گفتن طرف مقابل، تو خراب شوی و از دوست داشتن خودت دست برداری.
هنگامی که با مشاورم در مورد موضوع ترس از جواب «نه» شنیدن و احساسی که بعد از رد شدن درخواستم می شنوم صحبت کردم، فهمیدم که «نه» شنیدن کاملاً طبیعی بوده و آنچه که مهم است، واکنش ما نسبت به این پاسخ است که این فاکتور روی عزت نفس ما تأثیر می‌گذارد.
متوجه شدم برای درک طرد شدن هایم و ترس از «نه» شنیدن هایم باید با واقعیت ها روبرو شوم و از سرزنش خود و داشتن افکار منفی خودداری کنم. فهمیدم یکی از ویژگی‌های افرادی که عزت نفس دارند، این است که به خواسته و نیازهای خودشان احترام می‌گذارند و یاد گرفتم زمانی که خواسته ای دارم حتما آن را صریح و شفاف ابراز کنم و بعد از آن به طرف مقابلم بستگی دارد که در جواب درخواست من «بله» بگوید یا «نه» و این پاسخ او از عزت نفس من نخواهد کاهید.
مشاور به من راهکار و تمرینی عالی برای از بین بردن ترس از «نه» شنیدن ارائه داد و با علم به اینکه احتمال زیادی برای شنیدن جواب «نه» وجود داشت، باید خود را در دل تمرین می‌انداختم. باید مهارت «نه» شنیدن را یاد می‌گرفتم. باید متوجه می شدم که اگر فردی به من پاسخ مثبتی نداد این به معنی شکست خوردن نیست و نباید نا امید شد.
با درخواست چیزهای کوچک که احتمال رد شدن آنها زیاد بود شروع کردم. در طول هفته باید یک تا دو درخواستی که احتمال رد شدنش زیاد بود را انجام می دادم. مشاورم می گفت؛ «به خودت بگو که رد نمی شوی، بلکه در حال تمرین تاب‌آوری هستی».
یکی از کارهایی که انجام دادم، این بود که از یکی از دوستانم درخواست پول به نسبت زیادی کردم که تا حدودی می‌دانستم جوابش منفی است و همانطور که حدس می زدم جواب رد گرفتم، یا یکی دیگر از کارهایی که انجام دادم این بود که در یکی از رستوران‌ها، موقعی که در صف رزرو بودیم از مدیر رستوران درخواست کردم تا خارج از نوبت به ما یک میز خالی بدهد، اما وی از من عذرخواهی کرد که نمی تواند چنین کاری را انجام دهد.
این شروعی برای من بود که درخواست هایی که احتمال رد شدنش وجود داشت را بدهم. من همیشه از آن ترس داشتم که رزومه کاری خود را برای شرکتی که همیشه آرزو داشتم در آنجا مشغول به کار شوم و احتمال رد شدنش هم خیلی زیاد بود ارسال کنم. به این دلیل که لازمه استخدام در آن شرکت که از شرکت های بین المللی بود، داشتن مهارتی خاص بود.
بنابراین رزومه ام را برای آن شرکت فرستادم و بعد از چند روز جواب منفی گرفتم و بعد از آن روز هدفم را روی کسب همان مهارت خاص گذاشتم تا بتوانم در آینده ای نزدیک دوباره رزومه ام را برایشان بفرستم اما این دفعه قوی تر از قبل باشد.
اینجا بود که متوجه شدم برای من «نه» شنیدن می‌تواند یک سکوی پرتاب باشد چون تا قبل از این دست از تلاش برداشته بودم و فقط افکار منفی در ذهنم وجود داشت، اما الان میخواستم تلاش کنم و با هدفی که داشتم آن جواب «نه» را به «بله» تبدیل کنم.
درون همه این تمرین‌ها چند نکته بسیار مهمی وجود داشت. اول این که به «نه» شنیدن عادت کردم و تحملم در برابر آن بالا رفت و نکته بعد اینکه متوجه شدم با رد شدن درخواستم ارزش من کم نخواهد شد، بلکه به تجربه‌های من اضافه تر نیز خواهد شد. یکی از بهترین راه ها برای تقویت احساس ارزشمندی پس از طرد شدن این است که جنبه‌های مثبت خود را که می دانم ارزشمند هستند و در ردیف توانایی های من قرار می گیرند را درون دفترچه ای یادداشت کنم تا در مواقعی که احساس های منفی به سراغم می آیند به آن دفترچه نگاه کنم تا حس قوی بودن و توانایی در من تقویت شود. در کنار آمدن با چالش های زندگی باید به توانایی های خود اعتماد کرد تا عاملی جهت افزایش عزت نفس باشد.
بعد از گذشت چند ماه تمرین عملی و آگاه شدن به این ضعف درونی، مهارت من در شنیدن جواب رد افزایش یافت بدون اینکه به عزت نفس من لطمه‌ای وارد شود و امروز انسان آگاهی هستم که اگر خواسته‌ی من رد می شود، می دانم به درخواست من جواب «نه» داده شده است نه به شخص من.
*آذین اسلامیه
پژوهشگر حوزه عزت نفس
دیدگاهتان را بنویسید
دیدگاه ها