ضرورت استفاده از مؤلفه‌‎های قدرت‌ساز برای ساماندهی تحولات در منطقه/ زنگ خطر حذف دسترسی ایران به اروپا

نقد دولت: الهام صادقی/ مهدی خورسند در گفت و گو با «نقد دولت» درباره تحولاتی که در مرزجمهوری آذربایجان و ایران رخ می ‌دهد، عنوان کرد: بعد از جنگ قره باغ در سال 2020 یا قره باغ 2020، به طور عملی یک طرح آتش ‌بس منعقد شد و به امضای طرفین، یعنی جمهوری آذربایجان و ارمنستان رسید. مفادی در آن قید شد که بیانگر این بود که با اجرایی شدن این مفاد، عملاً ژئوپولوتیک منطقه به هم می ‌ریزد.
وی توضیح داد: از آن جایی که یکی از ثمرات مفاد آتش ‌بس می ‌تواند دسترسی ترکیه بدون نیاز به ژئوپلیتیک همسایگان به دریای خزر و آسیای مرکزی باشد و از آن سمت که ترکیه یکی از اعضای ناتو هست، به طور عملی بعد از این که رژیم صهیونیستی سرمایه‌ گذاری‌ های کلانی را در جمهوری آذربایجان انجام داده و پای رژیم صهیونیستی در این کشور باز است، پای ناتو هم در قفقاز جنوبی و در همسایگی ایران باز خواهد شد.
کارشناس مسائل اوراسیا ادامه داد: بنابراین این مسیر، حلقۀ عبری-عربی و به جرأت می توان گفت ترکی، یا عبری-عربی-ترکی را در مرزهای شمال غربی ایران، مستحکم کرده و راه ایران را به سمت قفقاز جنوبی که مسیر دسترسی تهران به مسکو و شاید دسترسی تهران به اروپا هست را حذف می ‌کند.

ضعف تحرکات دیپلماتیک دلیل عدم تاثیرگذاری ایران
خورسند تصریح کرد: توجه داشته باشید تنها مسیری که ایران می ‌تواند با آن به اروپا و به بازار اروپا دسترسی داشته باشد، مسیر ترکیه خواهد بود و به این ترتیب ما بر رقیب بزرگ منطقه‌ ای خودمان متکی خواهیم بود، کما این که تا قبل از جنگ قره باغ 2020، ترکیه برای دسترسی به آسیای مرکزی، به جغرافیا و ژئوپولوتیک ایران نیاز داشت. اما این تغییرات ژئوپولوتیکی که در منطقه رخ داده است و متأسفانه کشور ما، در این تغییرات تقریباً هیچ نقشی نداشته است و ما به دلیل ضعف تحرکات دیپلماتیک نتوانستیم بر این تغییرات تأثیرگذار باشیم.

بازی همسایۀ شمالی در پازل کشورهای دیگر
وی خاطرنشان کرد: شرایط مذکور بیانگر اتفاقی است که ما تحولات و عدم تاثیرگذاری خود را در شمال غربی سرزمین خویش نقد می‌ کنیم. ایران همواره اعلام کرده است که ما از حاکمیت جمهوری آذربایجان در بازپس ‌گیری سرزمین‌ های قره باغ حمایت می ‌کنیم، ولی متأسفانه همسایۀ شمالی ما در پازل کشورهای دیگر بازی کرده است. 

ضرورت بهره گرفتن از ظرفیت کریدور شمال-جنوب
کارشناس مسائل اوراسیا با بیان این مطلب که یکی از راه‌ ها و از مسیرهایی که شاید بتوانیم دوباره عرصۀ دیپلماسی را بازگردانیم و از ابزارهای تنبیهی برای بازگشت قدرت خودمان در مناسبات منطقه  استفاده کنیم، بهره گرفتن از ظرفیت کریدور شمال-جنوب است، افزود: البته این اقدام باید در یک روند هماهنگ با روسیه باشد. روسیه هم از این تحولات ژئوپلیتیکی منطقه و تغییرات ژئوپلیتیکی ناراحت و نگران است. ما می‌ توانیم با همکاری و هم سویی با این کشور، اقداماتی را انجام دهیم که منجر به تغییر جغرافیای دسترسی کریدور شمال-جنوب شود.
خورسند تصریح کرد: قرار است که جمهوری آذربایجان سرزمین عبوری و ورودی کالاهای شمال یا روسیه به ایران باشد و بنابراین این امکان وجود دارد که ما در یک حرکت هماهنگ با روس‌ ها از سرزمین جمهوری ارمنستان بهره بگیریم، از این تهدید دیپلماتیک استفاده کرده و باکو را تحت فشار بگذاریم. 

احتمال تنگ شدن حلقۀ اقتصادی، سیاسی و امنیتی را علیه ایران
وی گفت: اکنون با توجه به اقداماتی که باکو و آنکارا انجام داده اند، تأکید می‌کنم که پیش تر پای رژیم صهیونیستی در جمهوری آذربایجان باز بود، اما وجود دالان یا کریدور زنگزور، که جزء بند نهم مفاد آتش‌ بس جنگ قره‌باغ 2020 است، به طور عملی با نظارت و در اختیار جمهوری آذربایجان و محور ترکی بود که به طور قطع با توجه به این که ترکیه عضو ناتو هست، می‌ تواند زمینۀ حضور ناتو را در همسایگی شمال غربی ما فراهم کرده و حلقۀ اقتصادی، سیاسی و امنیتی را علیه کشور ما تنگ‌ تر کند.
کارشناس مسائل اوراسیا با بیان این مطلب که ابزار تغییر مسیر ژئوپلیتیک کریدرو شمال-جنوب می‌ تواند یک اقدام تنبیهی برای فشار به باکو نسبت به تغییر سیاست‌ های خود در فشار نسبت به تهران باشد، ادامه داد: به این ترتیب تهدید نسبت به این موضوع که منافع اقتصادی باکو، ناشی از کنار گذاشتن در کریدور شمال-جنوب، بر هم بخورد و منافع باکو از محل تغییر کریدور شمال جنوب حذف شود. 

ثمره گذاشتن تخم‌ مرغ‌ های دیپلماسی در سبد برجام
خورسند تاکید کرد: به اعتقاد من باید از این ابزار دیپلمایتک بیشتر در مواجهۀ با همسایگانمان استفاده کنیم، چرا که ما همسایه بزرگتر هستیم و این اجازه دادن به همسایگان کوچک ‌تر برای بازی این چنینی در شأنیت و جایگاه کشورمان نیست. متأسفانه این‌ ها همه و همه ثمرات عدم توجه ما به همسایگان و گذاشتن تخم‌ مرغ‌ های دیپلماسی کشور در سبد برجام و نگاه معطوف ما در هشت یا 10 سال گذشته در غرب بوده است.

بهره گیری از مؤلفه‌ های قدرت ‌ساز کشورمان در منطقه
وی اظهار کرد: با توجه به این که دولت سیزدهم نیز اعلام کرده است که در پلۀ نخست، سیاست «اول همسایگان» را در پیش خواهد گرفت و ما نیز امیدواریم با اتکای بر این سیاست، بتواند از ابزارهای قدرت و مؤلفه‌ های قدرت ‌ساز کشورمان در منطقه، بهره گرفته و در تعامل با روسیه بتوانیم با کمک متغیرهای مداخله ‌گر نفوذ و قدرت خودمان در منطقۀ قفقاز جنوبی درسی مناسب به برخی از کشورها در این زمینه بدهیم. به عبارتی برای آنها یک هشدار و یک گوش‌ کشی مناسب داشته باشیم. البته ما در جمهوری آذربایجان همواره از حقوق مردم و حاکمیت این کشور حمایت کرده ایم، ولی در پاسخ همواره جمهوری آذربایجان، مسیر تخاصم را در پیش گرفته است.

به‌ کاری گیری ابزارهای دیپلماتیک برای تعامل بیشتر
کارشناس مسائل اوراسیا بیان کرد: اقداماتی که به آنها اشاره شد، ناشی از تخاصم نیست بلکه ما باید از ابزارهای دیپلماتیک خود برای تعامل بیشتر و بهتر با جمهوری آذربایجان بهره ببریم و باید به همسایه خود بفهمانیم که اقدامات نابخردانه و خارج از عرف دیپلماتیکش به ضرر آنها است و کشوری که ضرر خواهد کرد، جمهوری آذربایجان و نه جمهوری اسلامی ایران است. 
خورسند ادامه داد: البته چنین امر منوط بر این بوده که ما هم نسبت به ابزارهای دیپلماتیک و مؤلفه‌ های قدرت ‌ساز خودمان در منطقه آگاه شویم و بتوانیم از این مؤلفه‌ ها به درستی استفاده کنیم.