نقد دولت_ انسیه ربیعی| تنش‌ در مرزهای شمال غربی کشورمان افزایش یافته و شاید این بیانگر این امر باشد که در زمان جنگ قره‌باغ 2020 میان آذربایجان و ارمنستان، استنباط ها به این سمت رفت که ایران در این جنگ طرف ارمنستان را گرفته است. این در حالیست که ایران 
 طرف آذربایجانی این استنباط را پیدا کرد که به دلیل مواضع ایران در این جنگ، کشورمان طرف ارمنستان را گرفته است در حالیکه مقامات کشورمان بارها بر تمامیت ارضی آذربایجان و حفظ آن تاکید کرده بودند اما همچنان جمهوری آذربایجان بر این باور است که در این مناقشه ایران طرف ارمنستان را گرفته است.
تصور آذربایجان از حمایت ایران از ارمنستان منجر به اقدامات زیادی از سوی آنها شد تا جاییکه برای کامیون‌های ایرانی که از جاده نخجوان قصد ترانزیت کالا به ارمنستان را داشتند مزاحمت ایجاد کردند یا در مرز ایران با ترکیه و پاکستان رزمایش مشترک انجام دادند که موجب ایجاد حساسیت های فراوان شده بود.
اظهارات دور از منطق الهام
اما در این میان موضوعی که بیش از همه حساسیت ها را برانگیخت اظهارات الهام علی اف علیه ایران بود. وی در اظهاراتی مداخله جویانه با ابراز تعجب از برگزاری رزمایش نظامی ایران در نزدیک رود ارس (مرز دو کشور) پس از بازرسی از کامیونهای ایرانی که وارد خاک این کشور می‌شدند گفت: «این یک اتفاق بسیار شگفت آور است زیرا چنین اقدامی در دوران ۳۰ ساله استقلال آذربایجان رخ نداده بود.» همچنین علی‌اف با اتهام زنی به کشورمان بیان کرد: «اولین بار نیست کامیون های ایران به طور غیرقانونی به منطقه قره باغ می روند؛ این اتفاق در دوره اشغال نیز بارها رخ داده بود.»
در پاسخ به این اظهارات سخنگوی وزارت امور خارجه ایران انتقادات رئیس جمهور آذربایجان از رویکرد تهران درباره مساله قره‌باغ را مایه تعجب عنوان کرد و گفت: «جمهوری اسلامی ایران همواره مخالفت خود با هرگونه اشغال سرزمینی را اعلام داشته و بر لزوم احترام به تمامیت ارضی کشورها و مرزهای شناخته شده بین المللی تاکید کرده است. ضمن آنکه رعایت حسن همسایگی و همجواری از مهمترین موضوعاتی است که انتظار می رود از سوی همه همسایگان مورد توجه قرار گیرد.»

با این وجود بسیاری از کشورهای منطقه اراده خود را برای کاهش تنش‌های منطقه‌ای نشان داده‌اند، حتی تلاش های دیپلماتیم بیانگر این نکته است که رقبای منطقه ای مثل ایران و عربستان به دنبال کاهش مانزعات خود هستند و همواره در جهت بهبود روابط تلاش کرده اند. با این وجود شواهد حاکی از این است که همسایگان در شمال غربی کشورمان رویکرد دیگری را در پیش گرفته اند و منطقه چالش‌برانگیز قره‌باغ کوهستانی را به محلی برای ایجاد تنش و نزاع تبدیل کرده اند.  
در این میان کارشناسان بر این باور هستند که اظهارات اخیر باکو علیه تهران تحت تاثیر دیگر بازیگران منطقه از جمله رژیم صهیونیستی است که اینگونه در منطقه دست به تنش زده اند. 
مثلث باکو-آنکارا-تل‌آویو
در تاکید این مساله می توان به تاریخ  23 سپتامبر اشاره کرد که جیحون بایراموف، وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد با حسین امیرعبداللهیان ، همتای ایرانی خود دیدار داشت. وزارت امور خارجه جمهوری آذربایجان در بیانیه ای خاطرنشان کرد که وزیران "وضعیت جاری منطقه" را بررسی کردند.
امیرعبداللهیان اما در اظهارنظرهای خود ، به تحرکات "بازیگر ثالث" برای ایجاد شکاف میان ایران و آذربایجان اشاره کرد، بازیگری که دشمن دیرینه تهران است و روابط گرمی با باکو دارد.
البته باید این مساله را نیز یادآور شد که در سال گذشته پس از انجام برخی اقدامات خرابکارانه علیه برنامه هسته‌ای ایران (از جمله حادثه در تأسیسات نطنز و ترور شهید فخری زاده) روزنامه نیویورک‌تایمز در گزارشی، با اشاره به نفوذ و فعالیت گسترده سازمان جاسوسی موساد در این کشور، باکو را «حیاط‌خلوت اسرائیل برای زمینه‌چینی توطئه علیه ایران» توصیف کرد.
و اما نقش ترکیه
در افزایش این تنش ها و بازیگری در منطقه نباید از نقش کشور ترکیه غافل شد. سالهاست این که این کشور نشان داده قصد ایفای نقش در منطقه را دارد و با اقدامات تهاجمی بر این امر صحه گذاشته است. 

تا جاییکه ابراهیم کالن، سخنگویی رئیس جمهوری ترکیه جنگ دوم 44 روزه قره باغ را برای جمهوری آذربایجان، ترکیه و منطقه مهم دانسته و گفته است:«این جنگ، پایانی برای یک تنش و درگیری 30 ساله بود که از 30 سال پیش تاکنون فریز شده و حل نشده بود. هم ارتش ترک و هم ارتش آذربایجان، وزرای دفاع و وزرای خارجه ما و علاوه بر آنها، روسای جمهور ما مدت زمان فوق العاده ای را صرف کردند و تحولات میدانی، دقیقه به دقیقه دنبال شد. این پیروزی، به راحتی به دست نیامد.»
رزمایش ایران و هشدار به تل آویو
در این راستا و به دنبال افزایش تنش‎ها بین تهران- باکو و شیطنت‌های تل آویو در روابط این دو همسایه، مقامات لشکری و کشوری جمهوری اسلامی ایران نسبت به این تحرکات واکنش نشان دادند و همچنین رزمایش «فاتحان خیبر» را با حضور تعدادی از یگان‌های نیروی زمینی ارتش، در منطقه شمال غرب برگزار کردند.
در این باره معاون پارلمانی رئیس جمهور در توییتی نوشت: «رزمایش فاتحان خیبر ‌هشداری به رژیم صهیونیستی است. در توییت سیدمحمد حسینی آمده است: «عنوان رزمایش ارتش کاملا هوشمندانه انتخاب شده است. پیامبر اکرم توطئه سران یهود را با فتح خیبر خنثی کرد، رزمایش ‎فاتحان خیبر نیز هشداری به رژیم ‎صهیونیستی است که اگر پیرامون مرزهای جمهوری اسلامی ایران دست از پا خطا کند، با چنان واکنش کوبنده‌ای مواجه می‌شود که دیگر به انتظار ۲۵ ساله نیازی نیست.»
هشدار به همسایگان
در این تنش ها نباید فراموش کرد که ایران حضور پررنگ اسرائیل را در مرزهای خود نمی‌پذیرد و اجازه نخواهد داد دشمنان ایران خود را در مرزهای کشورمان تجهیز کنند. از سوی دیگر ایران به هیچ عنوان نمی‌تواند تغییرات مرزی را در مناطق شمال غربی خود بپذیرد. این دو مساله از جمله مواردی ایت که گویا مثلث باکو-آنکارا-تل‌آویو آن را جدی نگرفته اند. 
اخباری که این روزها وجود دارد و محرمانه هم نیست این است که آذربایجان در سالهای گذشته با اقداماتی تهاجمی خطوط قرمز ایران را رد کرده است نمونه بارز آن نیز همراهی با اسراییل در فرستادن پهپاد جاسوسی به منطقه نطنز، همراهی با اسراییل در زمینه آموزش افراد تروریستی برای ترور دانشمندان هسته ای و همچنین همراهی با اسراییل در سرقت اسناد هسته ای است. در صورتی که اصل حسن همجواری مسئله‌ای است که باید همسایگان به آن احترام بگذارند. ایران همواره خواهان امنیت و قدرت برای همسایگان خود بوده است و انتظار این است که همسایگان نیز این مسئله را متقابلا رعایت کنند.
 

دیدگاه ها

دیدگاهتان را بنویسید

لطفا دیدگاه خود را از طریق فرم زیر اسال نمایید

نظرسنجی

مارا دنبال کنید