انسیه ربیعی | تاریخ گواه این است که درست 6 سال گذشته در جلسه علنی روز سهشنبه 21 مهر سال 1394 جزئیات برجام با 161 رأی موافق، 59 رأی مخالف و 13 رأی ممتنع به تصویب نمایندگان مجلس نهم رسید. 21 مهر سال 94 روزی بهیادماندنی برای مجلس شورای اسلامی است روزی که تصویب 20 دقیقهای برجام در آن حواشی زیادی را به همراه داشت اما رسانههای جریان موافق دولت درباره آن نوشتند "بررسی جزئیات طرح اجرای برجام آنطور که انتظار میرفت با پیشنهادات زیادی از سوی نمایندگان مواجه نشد و تصویب آن با تأخیر انجام نگردید یعنی در کمتر از 20 دقیقه تمام شد تا اعتراضات مخالفان در مجلس بالا بگیرد."
در آن 20 دقیقه معروف چه گذشت؟
صبح آن روز علی لاریجانی در جلسهای غیررسمی از نمایندگان خواسته بود تا این طرح عامل شکاف نشود و نمایندگان پس از رسمی شدن جلسه، در اولین دستور کاری خود وارد بررسی جزئیات برجام شدند. در جریان بررسی برجام تنها 4 پیشنهاد مطرح شد و هر 4 پیشنهاد که اصلاحات جزئی در متن بودند تصویب شدند و پس از آن رئیس مجلس از محمدحسین فرهنگی عضو هیات رئیسه خواست تا متن کامل برجام را برای رأیگیری قرائت کند.
این صحبت لاریجانی با مخالفت جدی از سوی برخی از نمایندگان مواجه شد و اعتراضات و فریادها مدت زیادی ادامه پیدا کرد، در ابتدا رسایی در جایگاه هیات رئیسه حاضر شد و با لاریجانی صحبت کرد. در ادامه هم نمایندگان مخالف در جایگاه هیات رئیسه و در قسمت جلوی صحن مجلس اجتماع کردند.
تصمیم لاریجانی؟
رسایی فریاد میزد: «مجلس شده جای تصمیمگیری لاریجانی، شمخانی و حجازی، کوچکزاده هم که نمایندگان بهسختی سعی میکردند او را به پایین جایگاه هدایت کنند فریاد میزد این تصمیم کسی نیست، تصمیم لاریجانی است.» در این میان درگیریهای فیزیکی هم بین نمایندگان موافق و مخالف در گرفت.
جهانگیر زاده و بذرپاش با یکدیگر درگیر شدند که با دخالت نمایندگان از هم جدا شدند اما تشنج در فضای مجلس ادامه پیدا کرد و نمایندگان در گروههای کوچکتر به صحبت ادامه میدادند. همه این اتفاقات در حالی بود که فرهنگی همچنان به قرائت متن طرح برجام مشغول بود. در نهایت با وجود همه مخالفتها برجام تصویب شد و در راستای آن بتنریزیها در قلب رآکتور هستهای کشور صورت گرفت اما مخالفان برجام از سوی هم فکران دولت وقت؛ «دلواپسان» نام گرفتند و هیچگاه نتوانستند انتقاد خود نسبت به این توافق را به کرسی بنشانند.
برجام کشور را به سمت جنگ کشاند
حتی 3 سال بعد حجتالاسلام محمود نبویان بود که در مناظرهای به تاریخ ۲۳ آبان ۱۳۹۷ در پاسخ به محمدعلی وکیلی دبیر هیئترئیسه مجلس دهم گفت: «دولتمردان ما قهرمان تعطیلی هستند، اینها خائن نیستند، اما ضعیفترین فرد برای مذاکره کردن بودند؛ آقای ظریف دروغ نمیگوید، چون آقا گفتند اینها متدین هستند، حالا اگر هم راست بگویند که واویلا است چراکه متن برجام را مطالعه نکردند؛ متن برجام را چه کسی نوشت؟»
نبویان یکی از منتقدان جدی برجام بود که همواره تاکید داشت: «برجام ما را به سمت جنگ برد، حتی باعث شد کشورهای کوچکی، چون جیبوتی در مقابل ایران عرضاندام کنند. تولید بمب اتمی به فتوای رهبری حرام است، اما داشتن رآکتور برای ما از عوامل امنیت کشور بود که آقایان بتنریزی کردند و عکس یادگاری گرفتند.»
و اما اعترافی تلخ
اتفاق حائز اهمیت درباره برجام این است که حالا پس از 6 سال مشخص میشود مخالفان این توافقنامه بیراه هم نگفته بودند. در تأیید این مطلب محمدجواد ظریف طی اظهاراتی در کلاب هوس گفت: «من در مجلس گفتم در برجام کلمة «تعلیق» وجود ندارد. اشتباه از من بود. چهار بار کلمة «تعلیق» در برجام وجود دارد ولی مذاکرهکنندة ما به من اطلاع نداده بود.»
ظریف در این گفتوگو در خصوص سؤالی در مورد کلمه ساسپند گفت: «من در مجلس گفتم کلمه ساسپنشن نیست و این اشتباه از من بود. علتش هم این بود که ما دستورالعمل داده بودیم به همه دوستانی که داشتند ضمائم برجام رو مذاکره میکردند که از برخی عبارات استفاده نشود. در لحظات آخر یک ضمیمه برجام داشت مذاکره میشد نماینده اروپا گفته بود ما تحریمهای ایران را برمیداریم، لغو میکنیم یا همان لیفت میکنیم اما تصمیمات اتحادیه اروپا که شامل چیزای دیگر ای هم است نمیتوانیم لیفت کنیم تا زمانی که کل تحریمها برداشته بشود یعنی مثلاً تحریمهای نظامی تحریمهای دیگر ای که بر اساس قطعنامه شورای امنیت که تا 5 سال یا 8 سال بعد هم بود لذا ما اینها رو ساسپند میکنیم و بعداً لیفت میکنیم. اینجا بود که به آمریکا هم ربطی نداشت 4 بار یا 3 بار در ضمیمه کلمه ساسپند در ضمیمه آمده بود و مذاکرهکننده ما به من اطلاع نداده بود.»
تاکید نبویان پیش از اعتراف ظریف
این در حالی است که پیشازاین در تاریخ 10 آبان 99 حجتالاسلام نبویان نماینده دوره نهم و یازدهم مجلس در یک ویدئوی 8 دقیقهای بار دیگر بر عدم خوانش متن برجام توسط وزارت امور خارجه تاکید کرده و گفته بود: «یکی از مدافعان سرسخت برجام آقای ابوترابی امامجمعه موقت تهران بود که موضعی بالایی هم داشت اما وقتی تحلیل سند شروع شد عقبنشینی کرد.»
در آن ویدئو نبویان با قاطعیت گفته بود: «نه تنها اعضای مجلس یا اساتید دانشگاه و حوزه علمیه ... حتی سران تیم اجرایی برجام هم متن آن را نخواندند. اعضای تیم برجام آقایان ظریف، صالحی، کمالوندی، وحیدی نژاد و عراقچی بودند.»
وی در اثبات حرفهایش تاکید کرده بود: من متن را خواندم و سه روز روی آنوقت گذاشتم تا ترجمه کنم. متوجه شدم اتحادیه اروپا را در نوشتار به دو صورت میتوان نوشت که از لحاظ حقوقی ثمر ببخش است.
3 EU/E به معنای اتحادیه اروپا و سه کشور آلمان انگلستان و فرانسه
این نماینده مجلس همچنین تصریح کرده بود: بررسی به کمسیون ما آمده بود و من این موضوع را با عراقچی در میان گذاشتم که چرا در متن قرار داد یک جا 3 E و یک جا 3 EU/E آمده؟ در کمال نا باوری گفتند اشکال تایپی است!
نبویان در ادامه این ویدئو اذعان کرده بود: «این تفاوت در بند Q بخش Accecc کلمه Military به معنای نظامی. که بندهای 74 تا 78 را شامل میشود. این در صورتی است که کمالوندی سخنگوی تیم مذاکرهکننده برجام در مصاحبههای تلوزیونی اعلام کرده بود دسترسی نظامیرا در برجام ندادیم. زمانی که واژه نظامی را به انگلیسی به او نشان دادیم ما را به این که چرا انگلیسی میخوانی متهم کرد!»
ادعای ظریف چه بود؟
وی میگوید: «ظریف در یک جلسه غیرعلنی مجلس حاضر شد و از برجام دفاع کرد که هیچ جا در برجام در بخش تحریمها تعلیق نیامده بلکه ما فقط لغو خواستیم. این در صورتی است که دو واژه lift و terminate به معنای لغو است و معادل واژه تعلیق suspendاست که آقایان نجابت و توکلی چهار کلمه به معنای تعلیق را به ظریف نشان دادند. که او اظهار کرد که اصلا ندیده است! این کلمه در بندهای 16.1، 16.3، 20.1 و 20.4 این کلمه آورده شده است.»
بر اساس این گزارش قضاوت درباره امضای توافق برجام با هر مفادی که داشت بر عهده تاریخ است. در حال حاضر تیم وزارت امور خارجه در دولت سیزدهم نیز به بازگشت به تعهدات برجامی در صورت لغو همه تحریمها تاکید کرده است؛ بنابراین گمان میرود در آیندهای نزدیک سرانجام برجام مشخص شود و بهقولمعروف یا رومی روم یا زنگی زنگ.
دیدگاه ها