نقد دولت: الهام صادقی/ اواسط شهریورماه گذشته بود که وزیر نفت از احتمال کمبود گاز در فصل سرما خبر داد، کمبودی که وی آن را روزانه حدود 200 میلیون متر مکعب برآورد کرده بود، آن هم در کشوری که دومین ذخایر بزرگ گاز دنیا را دارد و اگر ذخایر نفتی را به آن اضافه کنیم می توان گفت، ایران بزرگ ترین ابرقدرت انرژی فسیلی در جهان است، تا جایی که برخی به آن عنوان غول انرژی را نیز داده اند.
ضمن اینکه اشاره به این موضوع نیز ضرورت دارد که اطلاعات منتشر شده در سال 2019 میلادی گویای این مطلب است که کشور، بعد از ایالات متحده آمریکا و روسیه، عنوان دارد سومین تولید کننده بزرگ گاز در دنیا است.
تراز نبودن تولید و مصرف
با این وجود دغدغه ای به نام قطعی انرژی که شامل برق و گاز می شود چند سالی است که به بحثی چالش برانگیز برای ایرانیان تبدیل شده است. اما اینکه چرا با توجه به آنچه که عنوان شد، باید کشورمان با چنین چالشی مواجه باشد؟ پرسشی است که در پاسخ به آن باید عنوان کرد؛ از نظر برخی کارشناسان تراز نبودن تولید و مصرف یکی از دلایل مهم در این زمینه است. اما این امر به چه معنا است؟
در این رابطه و در ابتدا باید عنوان کرد؛ رقمی حدود 80 درصد از گاز ایران در جنوب کشور تولید می شود، این در حالی بوده که براساس اظهارات کارشناسان 70 درصد گاز در مناطق شمالی مورد استفاده قرار می گیرد و به این ترتیب شاهد تراز نبودن در تولید و مصرف هستیم، ضمن اینکه باید در مسیری طولانی گاز از جنوب به شمال برسد.
نشت تا هدر رفت گاز
در این میان البته احتمال هدر رفت گاز در مسیرهای خود که شامل گستره تقریبی 38 هزار کیلومتر خط لوله انتقال گاز می شود نیز وجود دارد.
به طور نمونه بررسی های صورت گرفته نشان می دهد؛ مقدار هدر رفت گاز در شبکه سراسری رقمی معادل 23.6 میلیارد مترمکعب در سال 1398 بوده که عددی در حدود 9 درصد مصرف گاز کشور در همان بازه زمانی بوده است.
آنچه که فرسودگی شبکه سراسری، همچنین خطای بالای دستگاه‌های اندازه گیری به عبارتی میترینگ آن را رقم زده و موجب شده تا در بازه زمانی اشاره شده روزانه بیش از 62 میلیون متر مکعب از این انرژی از بین برود.
انجام 151 مورد نشت یابی در فصل بهار
این در حالی بوده که البته متولیان امر همواره از برنامه ریزی برای کاهش میزان هدر رفت به دلایل مختلف از جمله نشت گاز در مسیرهای انتقال سخن گفته اند. به طور مثال گفته شده در سه ماهه اول سال جاری؛ 151 مورد نشت یابی در تاسیسات انتقال گاز براساس برنامه ریزی های صورت گرفته مورد نشت یابی قرار گرفته است. ضمن اینکه نگهداری و مراقبت از تأسیسات انتقال گاز به ویژه خطوط لوله فشار قوی گاز که در زمین مدفون هستند، هم مدنظر قرار دارد. موضوعی که مجید مصدقی، سرپرست منطقه دو عملیات انتقال گاز چندی قبل از آن خبر داده است.
براین اساس می توان عنوان کرد؛ در صورتی که بتوان از هدر رفت های این چنینی گاز جلوگیری کرد، نه تنها برای تامین گاز مورد نیاز نیروگاه‌ها و صنایع که همواره در فصل زمستان دچار مشکل می شوند دغدغه ای نخواهیم داشت بلکه در زمینه صادرات نیز با آسودگی خاطر بیشتری اقدام خواهیم کرد.
باز هم پای نبود اعتبارات در میان است
اما موارد اشاره شده تنها دلایلی نیستند که موجب شده اند تا با کمبود انرژی و دلنگرانی های مربوط به قطعی گاز در فصول سرد سال مواجه شویم،به عبارتی اگرچه منابع گازی زیادی در کشورمان داریم ولی آنها در دسترس ما قرار ندارند.
آنچه که به موضوع همیشگی و تکراری نبود اعتبارات، فراهم نبودن امکان جذب سرمایه گذار خارجی باز می گردد. موضوعی که هاشم اورعی، عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف هم به آن اشاره کرده و گفته است؛ در حال حاضر شرکت های بزرگی که سرمایه کافی، همچنین دانش لازم برای استخراخ گاز را دارند، به دلیل تحریم ها از ایران رفته اند و با این ترتیب ما در استخراج گاز با مشکل مواجه هستیم.
امکان صرفه جویی هرساله 30 میلیارد مترمکعبی
در این میان البته با نگاهی به وضعیت مصرف گاز در دو بخش خانگی و نیروگاهی به این موضوع می رسیم که تنها در دو بخش اشاره شده، این امکان فراهم است تا با برخی اقدامات معمول هرساله به میزان 30 میلیارد مترمکعب صرفه جویی داشته باشیم، عددی که برابر با مصرف گاز در کشوری مانند سوئیس است.
از سوی دیگر می توان به این موضوع نیز پرداخت که نیروگاه ها سالانه حدود 70 میلیارد مترمکعب سوخت مصرف می کنند، جالب است بدانید که در این بخش نیز ظرفیت بهینه سازی حدود 15 میلیاد مترمکعب برآورد می شود و بنابراین اگر سرمایه گذاری داشته باشیم، همچنین راندمان نیروگاه ها را افزایش دهند و نیروگاه‌های سیکل ترکیبی و با راندمان بالا در مدار تولید قرار بگیرد، این صرفه‌جویی حتمی است. ضمن اینکه می توان بخشی از نیاز کشور را با نیروگاه های تجدیدپذیر پوشش داد که البته متولی این امر وزارت نیرو است.
گلایه از بی تدبیری در حوزه سرمایه گذاری
به هر حال همه این موارد در کنار نبود برنامه ریزی موجب شده تا اکنون رضا یزدخواستی، رئیس هیات مدیره هلدینگ سرمایه گذاری توسعه معادن و فلزات اظهار کند که در سال های گذشته، بی تدبیری در حوزه سرمایه گذاری در زمینه صنعت برق و گاز، اکنون گریبان صنایع مختلف از جمله فولاد را گرفته است. مصداق بارز این امر شاید اظهار نظر عبدالرضا شیخان، دبیر انجمن صنفی صنعت سیمان باشد که گفته است،
دولت می‌خواهد به جای گاز به تولیدکنندگان سیمان مازوت بدهد. در این خصوص وی این را هم بیان کرده که هزینه حمل و نقل مازوت بسیار بیشتر از گاز است، تا جایی که این احتمال وجود دارد این موضوع در افزایش قیمت سیمان تأثیرگذار باشد.
در این میان این را هم باید عنوان کرد که قطعی گاز برای صنایع سیمان به دولت قبل باز می گردد، اینکه گاز مورد نیاز در شمال کشور توسط ترکمنستان تأمین می شد و با تغییر در روابط گازی ایران و ترکمنستان در دولت گذشته از این نظر کشور با کمبود گاز مواجه شد.
البته باید گفت موارد اشاره شده شاید در بر گیرنده تمامی علت هایی نباشد که ماحصل آن اکنون کمبود گاز در بخشی از مناطق و دلنگرانی در این باره است، اما به نظر می رسد بخش قابل توجهی از دلایل در این زمینه را شامل می شود، آنچه که به طور قطع متولیان امر با تامل بر آن خواهند توانست به تدابیری قابل اجرا در زمینه رفع بخش قابل توجهی از دلنگرانی های کنونی دست یابند.
دیدگاهتان را بنویسید
دیدگاه ها