پایگاه خبری تحلیلی نقد دولت: صنعت پتروشیمی را می ‌توان سردمدار توسعه صادرات غیرنفتی دانست، ضمن اینکه باید گفت توسعه این بخش از صنعت در حال حاضر با توجه به کاهش درآمدهای نفتی کشور می تواند راه نجاتی برای شرایط فعلی اقتصادی باشد.

آمارهای 12 ماهه گمرک چه می گوید؟
با این وجود اما آمارها گمرک در 12 ماهه سال اخیر حکایت از این دارد؛ در سال گذشته بیش از 13.7 میلیارد دلار محصولات پتروشیمی صادرات شده که در مقایسه با سال 98 از لحاظ ارزش بالغ بر 23 درصد افت کرده است. این کاهش اما در شرایطی رخ داده است که طبق اظهارات سید موسی موسوی، عضو کمیسیون انرژی مجلس صنعت پتروشیمی جایگزین و فرصت خوبی برای درآمدزایی با ارزش‌ افزوده قابل توجه بوده و باید از این فرصت بیشترین بهره را برد. البته اشاره به این موضوع نیز ضرورت دارد که شیوع اپیدمی بیماری کووید19 در جهان، همچنین کشورمان اثرات قابل توجهی در تمامی مبادلات جهانی داشته و این بازار نیز از پیامد شرایط به وجود آمده به طور قطع مصون نبوده است.

سهم 35درصدی پتروشیمی ها از صادرات غیر نفتی
اما در این میان موضوع مهم دیگری نیز وجود دارد، اینکه محصولات پتروشیمی حدود 35 درصد صادرات غیرنفتی را به خود اختصاص داده است و ضمن اینکه  تحریم ها اثرات کمتری بر این بخش از صادرات داشته اند. آنچه که شاید بتوان علتش را به نوعی همکاری در حوزه صادرات پتروشیمی ها در قالب قرار دادهای تجاری  با چین دانست. این در حالی بوده که به کاهش درآمد  از طریق صنعت پتروشیمی نقش مهمی در کسب درآمدهای ارزی کشور دارد، بنابراین بررسی راهکارها در این زمینه اهمیت زیادی خواهد داشت، روندی که البته در گام نخست آن باید دلیل یا دلایل بروز این امر را مشخص و موانع احتمالی را حل و فصل کرد.

کرونا شاید مهمترین دلیل 
در این میان اما احمد مهدوی ابهری، دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی پتروشیمی معتقد است که صادرات پتروشیمی کشورمان از نظر وزنی کاهش نداشته،‌ بلکه شیوع کرونا موجب شده تا قیمت نفت و ارزش صادرات محصولات پتروشیمی کاهش یابد. هرچند که طبق آمارهای گمرک کشور حجم صادرات محصولات مذکور در سال 1399 در مقایسه با سال ما قبلش نیز حدود 13 درصد کاهش داشته است، ضمن اینکه البته در سال 1398 بیش از  17.8 میلیارد دلار از این محصولات صادر شده بود که این عدد در سال 1399 به مقدار عنوان شده سیر نزولی را تجربه کرد.

افزایش یا کاهش؟
این آمارها در شرایطی عنوان می‌شود که البته بیژن زنگنه، وزیر نفت از افزایش ۲۵ میلیون تنی ظرفیت تولید در صنعت پتروشیمی کشور در سال ۹۹ خبر داده است. با این وجود اما به نظر می رسد اظهار نظرها در این زمینه تا حدی متفاوت است، به طور نمونه به اعتقاد سید حمید حسینی، نایب رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق تنها کالایی که امسال صادرات آن رونق داشت و باعث شد میزان صادرات تا حد خوبی حفظ شود، گاز و فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی بود.  البته این اظهار نظر در شرایطی بوده که براساس اعداد و ارقم عنوان شده این کاهش هم شامل حجم صادرات و هم ارزش آن شده است.

روند منفی بهای نفت علت دیگر
این در حالی بوده که دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی پتروشیمی به این موضوع نیز اشاره کرده است که قیمت نفت برای نخستین بار و بعد از ۹۰ سال روند منفی به خود دید که این امر به تبع بر قیمت‌ ها در بازار پتروشیمی نیز سایه انداخت. پیامد آن هم کاهش ارزش صادرات در محصولات پتروشیمی بود.

تحریم ها و تجارت پتروشیمی ها به اروپا و آسیای شرقی
از کنار این موارد که بگذریم باید بیان داشت که تحریم ها هم تا حدی بر تجارت پتروشیمی ها به اروپا و آسیای شرقی تأثیر گذاشته، همچنین صنعت مذکور از فشارهای ناشی از سقوط در بازارهای خارجی نیز متاثر بوده است. ضمن اینکه به نظر می رسد، جنگ تجاری آمریکا و چین درباره فرصت های صادراتی صنعت پتروشیمی کشورمان هم اگرچه پیش تر موجب شد تا روند صعودی متوسطی را در این بخش از صادرات شاهد باشیم، اما کاهش تقاضای چین به دلیل پاندمی کرونا در کنار کاهش تنش های تجاری میان این دو کشور اشاره شده نیز در این مقوله بی تاثیر نبوده است.

نقش اثرگذار کاهش تقاضای جهانی
علاوه بر همه این اظهار نظرها ولی به اعتقاد جمشید عدالتیان، اقتصاددان و فعال اقتصادی در سال گذشته شاهد بودیم تا میعانات گازی و محصولات پتروشیمی به عنوان بزرگترین تشکیل دهنده صادرات غیر نفتی از تشدید تحریم ها اثر پذیرفته و صادراتش کاهش داشته است، علاوه براین تقاضای جهانی، کاهش پیدا کرد و در بازه زمانی سال گذشته کاهش یافت براین اساس قیمت محصولات پتروشیمی و میعانات گازی هم با شدت پایین آمد.
به هر حال نباید از یاد برد که صنعت پتروشیمی از ارکان مهم و ارزشمند در زنجیره تولید در بخش صنعت نفت ایران است، براین اساس همانطور که موسوی بیان کرده است، پتروشیمی افزون بر تولید ثروت قرار است تا زنجیره ارزش در صنایع پایین‌ دستی را نیز تکمیل کند. 
براین اساس با رفع برخی مشکلات، توسعه پتروشیمی شتاب بیشتری به خود خواهد گرفت و اگر موانع موجود مرتفع شود به طور قطع شاهد خواهیم بود که در آینده دستاوردهای قابل توجهی در این زمینه به دست خواهد آمد.
در این خصوص باید گفت که با توجه به اینکه امسال را مقام معظم رهبری سال تولید، پشتیبانی ها و مانع زدایی ها نامگذاری کرده اند، برای رونق در این بازار در کنار تمامی سیاست گذاری ها باید به بحث شتاب بخشیدن به صادرات توجه بیشتری شود و ماهیت ساختار موجود بررسی شده، سپس تحول ساختاری در حوزه تولید با التزام به صادرات را نیز ایجاد کرد.
 

دیدگاه ها

دیدگاهتان را بنویسید

لطفا دیدگاه خود را از طریق فرم زیر اسال نمایید

نظرسنجی

مارا دنبال کنید