پایش ازدواج: بایدها و نبایدها

ازدواج موفق دستاوردی است که می توان آن را مهم ترین و ارزشمندترین سرمایه زوج ‌ها دانست. آگاهی از راه ‌های دستیابی به یک ازدواج موفق، زمینه ساز نیل به سازگاری زناشویی و رضایت از زندگی است. از سوی دیگر، سازگاری زناشویی بر بسیاری از ابعاد زندگی فرد تاثیر می¬ گذارد و می توان آن را سنگ زیربنای عملکرد خانواده دانست.
سازگاری و تفاهم در بین زوج‌ ها، ایفای نقش والدینی را آسان می سازد و موجبات سلامت روانی و جسمانی زوج را فراهم می آورد.  وجود ناسازگاری زناشویی علاوه بر اینکه سلامت زوج را به خطر می اندازد، باعث اشکال در روابط اجتماعی، گرایش به انحرافات و تخطی از ارزش‌های جامعه می شود.
بنابراین نخستین ﮔﺎﻡ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ رسیدن به ازدواج موفق بهبود بخشیدن ﺑﻪ ﺭﻭﺍﺑﻂ زناشویی ﺳﺎﻟﻢ، پایشی ﺯﻭﺩﻫﻨﮕﺎﻡ ﺍﺳﺖ. ﺑﺪﻭﻥ ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ، ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻭ ﺁﮔﺎﻩﺳﺎﺯﻱ زوج ها، ﺭﺷﺪ ﻭ ﺗﺤﻮﻝ ﻋﺎﻃﻔﻲ ﻓﻜﺮﻱ، ﺍﻧﮕﻴﺰﺷﻲ ﻭ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪﻫﺎﻱ ﻳﺎﺩﮔﻴﺮی ﻛﻪ ﻻﺯﻣﻪ ﺳﺎﺯﮔﺎﺭی ﻭ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﭘﻮﻳﺎ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻧﻈﺎﻡ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻭ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ می ﺭﻭﺩ، ﺍﻣﻜﺎﻥ ﭘﺬیر ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﻋﻀﺎ ﺩﺭ ﻧﻈﺎﻡ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺩﭼﺎﺭ ﻧﺎﺑﻬﻨﺠﺎﺭی ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺷﺪ. ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎﺕ مشاوره ای ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﻬﺖ ﮔﻴﺮﻱ ﺩﺭﻣﺎنی ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮﻱ، ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻭ  ﭘﺮﺑﺎﺭﺳﺎﺯﻱ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻭ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻭ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ. 
باتوجه به کمبود برنامه‌ها منسجم در حوزه ازدواج و به خصوص ارتباط زناشویی در کشورما برنامه پایش ازدواج بر ترویج صمیمیت و بهبود ارتباطی تأکید دارد. 
به این صورت هدف اولیۀ این برنامه تشویق زوج ها برای حفظ سلامت زناشویی با تاکید بر نقاط قوت، مدیریت حوزه‌های تعارض و به طور منظم رابطه محبت آمیز است.
هدف دوم، جلوگیری از زوال سلامت زناشویی از طریق شناسایی و تطابق دادن زوج ها در الگوهای روابط و هدایت آن‌ها به سمت شیوه‌ های زندگی سالم تر است. هدف سوم، فراهم کردن مداخله سریع و مفید برای زوج ‌هایی است که در حال حاضر شروع به تجربه نشانه‌ های اولیه و خامت سلامت رابطه کرده اند. در نهایت هدف برنامه پایش ارائه مراقبت ‌های اولیه و انگیزه بخشیدن به آنها برای مراقبت بیشتر است. 
بنابراین این برنامه برای زوج ‌های در معرض خطر، زوج ‌های مشکل دار و زوج‌ هایی که به فکر درمان نیستند، مناسب است و هدف کلی برنامه پایش ازدواج ارزیابی سلامت کلی زناشویی، کاهش موانع ارتباط و در نهایت پیشگیری از طلاق است. 
این برنامه با طراحی زمانی کوتاه ولی در عین حال مفید قصد دارد، تأثیر نیرومندی بر صمیمیت زوج داشته باشد. زوج ها در طول مسیر زندگی، درست مانند بچه ها، دید مثبتی که نسبت به نقاط قوت روابط شان داشته اند را از دست می دهند و بیشتر روی مشکلاتشان تمرکز می کنند.
تمرکز بر نقاط قوت در این برنامه راهی برای اعتماد به نفس و بالابردن توانایی آنها در ارائه پاسخ به موانع  پیش رو و در واقع سرآغازی برای شروع مجدد به شمار می آید. همچنین در کنار نقاط قوت، بررسی نگرانی ها و حوزه های ارتباطی در این برنامه به منظور روشن شدن زوایای دیگر روابط زوج ها کمک شایانی به زن و شوهر می کند.
بنابراین، زوج‌ های نیازمند اغلب در پارادوکس گرفتار می شوند، یا باورشان این است که رابطه آنها بیش از حد آشفته است یا به اندازه کافی آشفته نشده است تا از درمان‌ های موجود بهره ‌مند شوند.
درواقع زوج ها درنظر نمی گیرند که روابط زناشویی هرقدرهم در سطح رضایت زناشویی بالایی باشد، پس از مدتی نیازمند بازبینی و ترمیم را دارد. این کسب انرژی مجدد می تواند به شکل برنامه های مختلفی وجود داشته باشد و بسیاری از آنها در موقعیت های مختلف از جمله پربازسازی و غنی ساختن روابط زوج کمک می کند.
در مجموع می توان گفت، ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻭ ﺣﻔﻆ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ زناشویی ﻳﻚ ﻣﻬﺎﺭﺕ ﻭ ﻫﻨﺮ ﺍﺳﺖ که باعث فراهم آوردن ﺳﻼﻣﺖ ﺭﻭﺍﻧﻲ افراد، افزایش صمیمیت در کانون خانواده، کاهش طلاق وناسازگاری زناشویی و پیشگیری از این پدیده در جامعه است. پس مشاهده می کنیم که وجود پایشی در ازدواج همانند چکآپ سالیانه جسمی مورد نیاز است و می تواند همانند دماسنج، دمای روابط زناشویی را گرم نگه دارد. امید است برنامه پایش ازدواج بتواند گام موثری را در جهت خوب کردن حال زوج ها ایرانی بردارد.

فهیمه باهنر 
دانشجوی دکتری مشاوره