نقد دولت| بیست و سوم تیرماه بود که وزارت امور خارجه ایالات متحده اعلام کرد با هدف دسترسی جمهوری اسلامی ایران به بخشی از دارایی‌های مسدود شده‌اش در کره جنوبی و ژاپن، از بخشی از تحریم‌های تجارت غیرقانونی نفت ایران، چشم‌پوشی می‌کند. طبق این ابلاغیه که وزارت امور خارجه آمریکا به کنگره ارسال کرده است، این معافیت تحریمی که به امضای «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه ایالات متحده درآمده است، «انتقال وجوه ایران در حساب‌های محدود شده به صادرکنندگان در ژاپن و جمهوری کره (کره جنوبی) را مجاز می‌داند». همچنین طبق این گزارش، در بخشی از ابلاغیه وزارت خارجه ایالات متحده آمده است که این معافیت اجازه می‌دهد تا پول‌های ایران که در نتیجه تحریم‌های آمریکا مسدود شده بود، بدون نقض قانون آزاد شود. در این باره یکی از سخنگویان وزارت امور خارجه آمریکا در خصوص معافیت‌های تحریمی ایران توضیح داده است که بلینکن با امضای معافیت تحریمی در حقیقت به ژاپن و کره جنوبی ۹۰ روز دیگر مهلت می‌دهد تا معاملات خود را با ایران تکمیل کنند.
یک روز بعد از ابلاغ این اطلاعیه و انتشار خبر آزادسازی بخشی از منابع ارزی ایران در ژاپن و کره‌جنوبی، در وهله اول قیمت دلار ۳۰۰ تومان کاهش یافت.
آزادسازی منابع ارزی اثربخش است؟
برخی اطلاعات نشان می‌دهد میزان دسترسی ایران به منابع ارزی برای واردات فقط به اندازه 1 تا ۱.۵ ماه است و احتمالا اصرار مقامات ایرانی برای اینکه برجام سریع‌تر به نتیجه برسد نیز همین موضوع است.
این محدودیت در دسترسی به منابع ارزی احتمالا به این دلیل است که با کاهش درآمدهای نفتی تحت‌تأثیر تحریم‌ها، بخش عمده منابع ارزی مورد نیاز برای واردات کالاهای اساسی از محل صادرات کالاهای غیرنفتی نظیر کالاهای معدنی، پتروشیمی و فولاد تامین می‌شود، این منابع ارزی هم بلافاصله بعد از دستیابی، صرف واردات کالاهای اساسی می‌شود و فقط چندماه در چرخه مبادلات سامانه نیما قرار می‌گیرد؛ یعنی آزادسازی حتی بخش کوچکی از منابع ارزی ایران در سایر کشورها می‌تواند به بانک مرکزی در تامین ارز مورد نیاز کشور کمک کند.
موافقان چه می گویند؟
با این حال با توجه به اینکه وزارت خارجه آمریکا اعلام کرده، قرار نیست منابع ارزی آزادشده به‌صورت مستقیم به ایران پرداخت شود و این منابع صرفا برای بازپرداخت تعهدات ارزی شرکت‌های ژاپنی و کره‌ای که قبل از تشدید تحریم‌ها، کالاها و خدمات به ایران صادر می‌کردند، آزاد می‌شود؛ اما بهرام شکوری، رئیس کمیته مشترک بازرگانی ایران و ژاپن معتقد است: این اتفاق نوید خوبی است. با آزادسازی این پول‌ها بخشی از مشکلات کشور می‌تواند حل شود.
او در مورد این که به ایران اجازه دسترسی مستقیم به این منابع ارزی داده نخواهد شد، توضیح می‌دهد: اگر بتوانیم در قالب ماشین‌آلات، مواداولیه و تجهیزات هم از این پول‌ها استفاده کنیم، باز هم در اقتصاد ایران گشایش ایجاد می‌کند.
همچنین ولی داداشی، نماینده سابق مجلس شورای اسلامی، عنوان کرد: آزادشدن یکسری از پول‌های ایران در کشورهایی مانند کره‌جنوبی، عراق و ژاپن تأثیر بسزایی در اقتصاد کشور و حمایت از تولید خواهد داشت، زیرا بخشی از تولیدکنندگان داخلی مانند صنعت گوشت به ارز نیاز دارد، بنابراین تأثیر بسزایی در ادامه فعالیت آنها می‌گذارد.
بهنام ملکی، اقتصاددان هم در این‌باره می‌گوید: اگر در اقتصاد، انضباط مالی وجود داشته باشد، آزادشدن پول‌های بلوکه‌شده می‌تواند تأثیر روانی و عملی قابل‌توجهی بر کاهش نرخ ارز داشته باشد. او ادامه می‌دهد: باید توجه داشت که ایران از سایر کشورها طلب‌های مالی فراوانی دارد؛ بنابراین به‌طور طبیعی آزادسازی منابع می‌تواند سبب تعدیل نرخ‌ها و به‌ویژه کاهش قیمت ارز و دلار شود.
و اما نظر مخالفان
برخلاف تصور برخی از فعالان اقتصادی و سیاسی، عده ای بر این عقیده هستند که این معافیت تحریمی گشایشی در اقتصاد ایران ایجاد نخواهد کرد. در توضیح این مطلب عباس گودرزی نماینده مردم بروجرد در مجلس یازدهم گفت: آزادسازی بخشی از دارایی‌های ایران در کره و ژاپن بیشتر به نفع این کشورها است تا ایران؛ چرا که امکان انتقال این پول‌ها به کشور ما وجود ندارد.
وی خاطرنشان کرد: اگر هم بخواهد آزادسازی بخشی از دارایی‌های بلوکه شده ایران در کره و ژاپن توسط آمریکا برای ما منافع کوتاه مدتی را داشته باشد، نباید این منافع کوتاه مدت و زودگذر در تصمیمات راهبردی ما در قبال آمریکا تاثیر بگذارد.
حسینعلی حاجی‌دلیگانی نماینده شاهین‌شهر با اشاره به آزادسازی بخشی از دارایی‌های ایران در کره و ژاپن از سوی آمریکا گفت: طبق اعلام رسمی مقامات آمریکایی این دارایی‌ها آزاد شده اما نمی‌تواند به ایران انتقال یابد و شرکت‌های کره‌ای و ژاپنی تنها می‌توانند از آن استفاده کنند.
عضو هیأت رئیسه مجلس اظهار داشت: دارایی‌های کشور ما در کره و ژاپن آزاد شده و در اختیار شرکت‌های این دو کشور قرار گرفته تا کالاها و محصولات خود را بدون هیچ زحمت و به دور از هر بازار رقابتی به ایران بفروشند.
حاجی‌دلیگانی خاطرنشان کرد: این اقدام نه تنها آزادسازی دارایی‌ها نیست بلکه به معنای این است که دارایی‌های ایران را در اختیار کشورهای دیگر قرار داده‌اند.
گفتنی است با توجه به شرایط حساس فعلی، می طلبد مقامات سیاست خارجی کشور ما نسبت به این نوع از آزادسازی دارایی‌های ایران هوشمندانه برخورد کنند چرا که وضعیت به گونه ای است که فرصت آزمون و خطا توسط دولتمردان به حداقل رسیده است.
دیدگاهتان را بنویسید
دیدگاه ها